-
1 басым
I сущ.1)а) по́ступь; шагйомшак басым белән йөрү — ходи́ть мя́гкой по́ступью (мя́гкими шага́ми)
б) прито́пбиючеләрнең аяк басымнарыннан идәннәр селкенә — от прито́пов пля́шущих пол трясётся
2)а) отпеча́ток, следбармак басымы — (глубо́кий) отпеча́ток па́льца
б) спец. о́ттискрәсем басымы — о́ттиск рису́нка
3)а) давле́ние, напо́ратмосфера басымы — атмосфе́рное давле́ние
су басымы — давле́ние воды́
арттан басым — напо́р сза́ди
басым астында — под давле́нием
б) на́тиск, напо́рдошман безнең басымга түзә алмады — враг не вы́терпел на́шего на́тиска
в) перен. давле́ние, нажи́м ( на кого); наси́лие, заси́лиеполитик басым — полити́ческое давле́ние
экономик басым — экономи́ческое давле́ние
4) лингв. ударе́ниелогик басым — логи́ческое ударе́ние
ритмик басым — ритми́ческое ударе́ние
сүз басымы — слове́сное ударе́ние
5) ист.; см. җәембер басым арыш — раскла́дка (снопо́в) ржи, рассчи́танная для обмола́чивания в оди́н приём
басым бастыру — обмолоти́ть разло́женные хлеба́
•II сущ.пла́нки клавиату́ры гармо́ни и т. п.III прил.; диал.гармунымның басымы алтын — пла́нки мое́й гармо́ни золоты́е
скро́мный, ти́хий; споко́йный; кро́ткийүзе басым гына кеше — сам ( по себе) он дово́льно скро́мный челове́к
См. также в других словарях:
автоклав — Югары басым астында төрле физик химик процесслар үткәрү, медицинада коралларны стерильләү өчен герметик капкачлы савыт … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
артезиан — с. Тирән су катламыннан килә торган һәм табигый басым астында булган, зур тирәнлектәге (су тур.). АРТЕЗИАН КОЕСЫ – Суы җир астыннан торба буйлап үз басымы белән күтәрелә торган кое … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
копрессия — Мотор цилиндрындагы басым астында газсыман җисемнең кысылуы, тыгызлануы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пох-пох — (ПОХ ПОХ ИТҮ) – Басым астында өзек өзек һава, газ, пар чыкканда була торган ярым шартлаулы тавышны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
фонтан — Көчле басым астында югарыга атылып чыга торган су яки башка сыеклык агынтысы. Зур көч белән югарыга бөркелгән, атылган чәчелмәле әйбер массасы тур. туфрак фонтаны … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шабырдау — (ШАБЫРДАТУ) – 1. Шабыр шобыр иткән тавыш чыгару 2. рәв. ШАБЫРДАП – Тоткарланып, буылып торган су яки башка сыеклыкның кинәт зур басым астында шаулап агып чыгуы тур. ШАБЫР ТИРГӘ БАТУ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эжекция — 1. Нин. б. ике матдәнең (пар белән суның, су белән комның һ. б. ш.) кушылу процессы; бу очракта бер матдә, басым астында булып, икенчесенә тәэсир итә һәм, үзенә ияртеп, аны кирәкле юнәлештә этеп чыгара 2. Ташу вакытында турбиналарны нормаль… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
